ROZMNAŻANIE ZWIERZĄT

 

Zwierzęta rozmnażają się w sposób bezpłciowy i płciowy.

 

Osobniki powstające w rozmnażaniu bezpłciowym są identyczne z osobnikami rodzicielskimi, ponieważ materiał genetyczny osobników potomnych pochodzi od jednego „rodzica”.

 

Rozmnażanie płciowe jest sposobem rozrodu, jaki występuje u prawie wszystkich zwierząt. Osobniki rodzicielskie, zazwyczaj różnej płci, tworzą specjalne komórki płciowe (gamety). Istotą rozmnażania płciowego jest połączenie się komórki jajowej z plemnikiem w procesie zapłodnienia, w wyniku czego powstaje nowy osobnik. Potomstwo ma cechy obojga rodziców.

 

I. BEZKRĘGOWCE

a) bezpłciowo

- pączkowanie- stułbia (tworzą się kolonie – np. rafy koralowe)

- fragmentacja ciała – związana z regeneracją (zdolnością organizmu do odtwarzania utraconych części ciała)

b) płciowo

- obojnaki (robaki płaskie, pierścienice)

- rozdzielnopłciowe owady

- dzieworództwo (partenogeneza) – rozmnażanie polegające na rozwoju zarodka z niezapłodnionej komórki jajowej – patyczaki, rozwielitki, mszyce

 

DŻDŻOWNICA

- obojnak – zwierzę obupłciowe (obecność jąder i jajników)

- zapłodnienie krzyżowe (wzajemne), w którym uczestniczy siodełko

- z jaj wylęgają się miniaturowe dżdżownice – rozwój prosty

 

TASIEMCE, MIĘCZAKI, OWADY

- rozwój złożony (z przeobrażeniem)

 

OWADY

- zapłodnienie wewnętrzne

- skokowy wzrost

- rozwój złożony z przeobrażeniem

 

Przeobrażenie niezupełne

- pasikoniki, termity, ważki, szarańczaki, pluskwiaki

- jajo-larwa (podobna do formy dorosłej) – dorosły owad (imago)

- larwa różni się od formy dorosłej – wielkością, brakiem skrzydeł, brakiem
  narządów rozrodczych

 

Przeobrażenie zupełne

- chrząszcze, motyle, pchły, błonkówki (pszczoły, osy, trzmiele)

- jajo – larwa (niepodobna do postaci dorosłej) – poczwarka – owad dorosły (imago)

- larwa różni się od imago: wielkością , wyglądem, nawet rodzajem aparatu
  gębowego

- larwa jest ruchliwa i odżywiająca się intensywnie

- poczwarka – nieruchliwa i nie odżywia się

- Czerw - larwa muchy
- Gąsienica - larwa motyla
- Pędrak - larwa chrabąszczy

II. KRĘGOWCE

Rozmnażanie płciowe:

- związane z wodą – ryby, płazy

- rozmnażanie na lądzie - obecność błon płodowych – gady, ptaki, ssaki
 

1) Ryby

-zapłodnienie zewnętrzne

- jaja (ikra) składane do wody, polewane są płynem zawierającym plemniki

- rozwój w wodzie

- z jaj wylęgają się larwy lub młode ryby – narybek

- ryby przystępują do tarła w miejscu rozrodu zwanym tarliskiem

- niektóre ryby są żyworodne -  zapłodnienie i rozwój w drogach rodnych
  samicy np. mieczyki, guziki, niektóre rekiny

- samce igliczni i koników morskich przechowują ikrę na brzuchu, w
  specjalnych torbach lęgowych

- ciernik – samiec buduje gniazdo między roślinami i opiekuje się potomstwem

 

Wędrówki ryb

Węgorze – żyją w wodach słodkich, tam rosną i dojrzewają płciowo, zaś na rozród wędrują tysiące kilometrów do głębszych wód oceanicznych – Morza Sargassowego. Larwy unoszone są biernie do wybrzeży Europy – przez 3 lata. Jako małe węgorze wpływają do rzek i wód lądowych, gdzie rosną i dojrzewają (4-12 lat). Dojrzałe węgorze wracają do M.S. gdzie po złożeniu jaj giną.

 

Łososie – żyją w morzu, ale rozmnażają się w górskich potokach. Ikra łososia rozwija się tylko w wodach słodkich – natlenionych i chłodnych. Dojrzałe łososie wędrują w górę rzek do tarlisk. Młode wpływaj do morza.

 

2) Płazy

- rozdzielnopłciowe

- ♀ i ♂ różnią się ubarwieniem ciała, samce maja narządy głosowe
 

Żaby

 - zapłodnienie zewnętrzne w wodzie – jaja skrzek polewane są spermą

- rozwój złożony – larwa kijanka

- jaja àlarwa (kijanka) a płaz dorosły
 

Płazy ogoniaste

- zapłodnienie wewnętrzne –(narząd kopulacyjny – wysuwający się stek)

- zapłodnione jaja lub rodzące się larwy  (u salamander) składane są w wodzie

 

3. Gady

- jajorodne

- zapłodnienie wewnętrzne dzięki narządom kopulacyjnym

- jaja składane są na lądzie i pozostawione na ogół bez opieki

- jaja otoczone są skórzastymi osłonkami

- rozwój odbywa się poza środowiskiem wodnym dzięki wykształceniu błon
   płodowych, które osłaniają zarodek rozwijający się wewnątrz jaj (chronią
   przed uszkodzeniem i wstrząsami, umożliwiają wymianę gazową z
   otoczeniem):

owodnia - zabezpiecza zarodek przed uszkodzeniem i wstrząsami

omocznia – gromadzi szkodliwe produkty metabolizmu

kosmówka – bierze udział w wymianie gazowej, a także pełni funkcje
                                ochronne

Jaszczurka żyworódka i żmija zygzakowata są żyworodne

 

BEZOWODNIOWCE – RYBY I PŁAZY

OWODNIOWCE – GADY, PTAKI, SSAKI

 

4. Ptaki

- jajorodne

- zapłodnienie wewnętrzne

- większość ptaków wysiaduje jaja

- jajo:

- otoczone mocniejszą wapienną skorupką (ochrona przed urazami
               mechanicznymi, wyschnięciem, drobnoustrojami)

- żółtko – właściwa komórka jajowa z tarczą zarodkową, z której
              rozwinie się zarodek, zapas substancji odżywczych

- białko – zapas wody,  białek

- błony pergaminowe – błony ochronne

- zazwyczaj wyraźny dymorfizm płciowy

            samce – barwniejsze upierzenie

- składanie jaj poprzedzone godami – toki

- zagniazdowniki – pisklęta od razu dobrze rozwinięte, upierzone i niemal
   samodzielne – kaczki, gęsi, kury

- gniazdowniki – pisklęta bezradne, nagie, ślepe i wymagające opieki rodziców – ptaki drapieżne, wróblowate, jaskółki, dzięcioły, gołębie

 

5. Ssaki

- większość żyworodna

- po zapłodnieniu wewnętrznym powstaje zygota, a później zarodek

- rozwój zarodków odbywa się w macicy, w otoczeniu błon płodowych

- u łożyskowców na najbardziej zewnętrznej błonie płodowej, stykającej się ze
  ścianą macicy, zarodek i matkawytwarzają łożysko

- łożysko – umożliwia wymianę tlenu i dwutlenku węgla, dostarczanie substancji
  odżywczych oraz usuwanie zbędnych produktów przemiany materii

- zarodek jest połączony z łożyskiem za pomocą pępowiny, w której biegną
  naczynia krwionośne

- okres rozwoju zarodkowego ssaków nazywa się ciążą

- wszystkie ssaki po urodzeniu są karmione mlekiem matki, wydzielanym przez
  gruczoły mlekowe